Zaproszenie do udziału w dyskusji panelowej
Instytut Historyczny US oraz Polski Instytut Spraw Międzynarodowych zapraszają do udziału w dyskusji panelowej w związku z publikacją tomu pt. „W obliczu Zagłady. Rząd RP na uchodźstwie wobec Żydów 1939-1945”, która odbędzie się 16 kwietnia 2024 r.
W dyskusji panelowej udział wezmą:
- Piotr Długołęcki, redaktor naukowy tomu, Polski Instytut Spraw Międzynarodowych,
- dr hab. Eryk Krasucki, prof. US, Instytut Historyczny US.
Moderacja: prof. dr hab. Henryk Walczak, Instytut Historyczny US.
Dyskusja panelowa wokół tomu „W obliczu Zagłady. Rząd RP na uchodźstwie wobec Żydów 1939-1945”, pod. red. Piotra Długołęckiego (PISM, Warszawa 2021) odbędzie się 16 kwietnia 2024 r. o godz. 12:00, sala 155, ul. Krakowska 71-79.
Zapraszamy do udziału.
„Niniejszy tom stanowi pierwszą źródłową próbę całościowego ukazania uwarunkowań i mechanizmów działań realizowanych przez polski rząd na uchodźstwie wobec ludności żydowskiej w czasie II wojny światowej. Prezentowane dokumenty – w przytłaczającej większości dotychczas niepublikowane – ukazują systemowość i masowy charakter działań polskiej służby dyplomatyczno-konsularnej w sprawie pomocy i ratowania Żydów, podejmowanych we wszystkich fazach wojny. Przybliżają aktywność zarówno prezydenta, premiera, jak i poszczególnych ministerstw i urzędów, lecz przede wszystkim ukazują stałą pracę polskich placówek dyplomatycznych i konsularnych oraz przedstawicielstw pomocowych Ministerstwa Pracy i Opieki Społecznej i Polskiego Czerwonego Krzyża.
Zamieszczone w tomie archiwalia obrazują całe spektrum podejmowanych starań, dokumentują zarówno działalność informacyjną (o sytuacji Żydów na terenach okupowanej Polski), propagandową (zmierzającą do mobilizowania społeczności międzynarodowej do przeciwdziałania Zagładzie) czy prawną (obliczoną na postawienie zarzutów karnych sprawcom zbrodni). Przede wszystkim ukazują jednak aktywność stricte pomocową, polegającą na znajdywaniu bezpiecznego schronienia czy umożliwianiu ewakuacji zagrożonym osobom. Wskazują przy tym, że szeroko zakrojony wysiłek pomocowy nie miał incydentalnego charakteru, lecz stanowił jeden z najważniejszych aspektów polityki rządu RP na uchodźstwie. Udokumentowane w tomie działania pozwalają na postawienie tezy, że polscy urzędnicy i dyplomaci zorganizowali jedną z największych akcji pomocy Żydom przeprowadzonych przez służby dyplomatyczne jakiegokolwiek kraju w czasie II wojny światowej.
Ma to związek – co również oddają dokumenty – z wyjątkową sytuacją, w jakiej znalazł się rząd polski na uchodźstwie. Ze wszystkich krajów europejskich to właśnie w Polsce mieszkała najliczniejsza, bo ponadtrzymilionowa, grupa osób narodowości żydowskiej. Porównywalną liczebnie mniejszość żydowską miał jedynie Związek Radziecki, państwo zdecydowanie od Polski większe i ludniejsze. W rezultacie to właśnie do polskich władz i placówek zwróciła się o pomoc najznaczniejsza grupa zagrożonych osób, a w konsekwencji działania polskich urzędów były nieporównywalnie bardziej intensywne niż aktywność przedstawicielstw pozostałych państw alianckich i neutralnych.
Publikowany zbiór, zawierający ponad 550 dokumentów ukazuje mniej znany aspekt stosunków polsko-żydowskich, co umożliwia spojrzenie na historię wzajemnych relacji w czasie II wojny światowej z nowej perspektywy. Pozwala tym samym na stworzenie nowych interpretacji i pogłębionych ocen dotyczących pomocowych działań rządu RP na uchodźstwie. Rzuca także nowe światło na wysiłki całego szeregu (nieznanych szerzej) polskich urzędników służby dyplomatyczno-konsularnej. Niniejsza publikacja winna również stanowić impuls do dalszych badań, które poszerzałyby dostępność ukazanej w tomie bazy źródłowej.” (Ze wstępu).